Drewno jako naturalny materiał budowlany i wykończeniowy znany jest ludzkości od bardzo dawna.
Ze względu na mnogość gatunków, wytrzymałość, walory estetyczne i dostępność, znajduje swoje zastosowanie w bardzo wielu miejscach w naszych domach i ogrodach. Musimy jednak pamiętać, że ze względu na swoją strukturę, drewno potrzebuje odpowiedniego zabezpieczenia, byśmy mogli cieszyć się jego pięknem przez długie lata.
Z szerokiej dostępności metod wykończania drewna, skupimy się dziś na jednej ze starszych z nich, czyli na olejowaniu.
Czym jest olejowanie drewna?
Jest to metoda zabezpieczania drewna przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi z pomocą naturalnego środka, jakim jest olej. Przy zastosowaniu w drewnie wyróżniamy oleje pochodzące z nasion drzewa tungowego i nasion lnu. Nie oznacza to, że nie możemy zastosować innych rodzajów olejów na przykład słonecznikowego, czy kokosowego, ważne, by nie był to olej spożywczy, a odpowiednio przygotowany olej roślinny. Każdy z nich da nam odrobinę inny efekt.
Wykończanie drewna olejem sprawia, że wnika on głęboko w strukturę drewnianego elementu, nie tworząc przy tym osobnej, zauważalnej warstwy na jego powierzchni, jak w przypadku lakieru czy farby.
Olejowanie drewna pozwala podkreślić jego usłojenie i wydobyć głębię struktury, przy stosunkowo niedużym wysiłku z naszej strony. Do przeprowadzenia sprawnej aplikacji oleju do drewna, nie potrzebujemy również fachowej wiedzy i wieloletniego doświadczenia. Wystarczą nam chęci i zastosowanie kilku prostych zasad, o których napiszemy poniżej.
Jaki olej do drewna wybrać?
Zanim przejdziemy do sposobu nakładania olejów na powierzchnię drewna, powinniśmy wybrać produkt, który będzie spełniał nasze oczekiwania. Spośród wielu gotowych produktów na rynku, możemy wybrać m.in.:
- oleje bezbarwne, które jedynie podkreślą nam strukturę drewna,
- oleje barwiące, które dodatkowo nadadzą pożądany kolor, zwykle ciemniejszy, niż surowe drewno,
- oleje rozjaśniające, które czasami wymagają wykończenia olejem bezbarwnym.
Jeżeli kierujemy się również gatunkiem drewna, z którego mamy wykonany mebel, powinniśmy wziąć pod uwagę rodzaj zastosowanego w preparacie rozpuszczalnika. Mamy tu do wyboru:
- oleje wodne, częściej zalecane do drewna liściastego i egzotycznego,
- oleje na bazie rozpuszczalników, polecane do bardziej miękkiego drewna iglastego.
Istotnym aspektem jest również przeznaczenie oleju, którego poszukujemy. Jeżeli ma on chronić nasze meble ogrodowe, drewniany taras, podłogę lub blat kuchenny, powinniśmy wybrać olej twardniejący wzbogacony o żywice. Ich dodatek sprawia, że nasze powierzchnie zyskują lepszą ochronę przed mechanicznymi uszkodzeniami.
Jeśli chcemy zastosować preparat na meblach dziecięcych i chcemy, by był on bezpieczny oraz nietoksyczny, wybierzmy olej nietwardniejący. Taki środek nie posiada w składzie żywic, a sole mineralne celem przyspieszenia procesu schnięcia. Nie nadaje on przedmiotom odporności na uszkodzenia mechaniczne.
Olejowanie drewna – jak to zrobić?
Wybraliśmy już olej do impregnacji drewna, wiemy, do czego chcemy go zastosować, teraz powstaje pytanie – jak to zrobić? Po lakonicznej informacji na etykiecie puszki wiemy niewiele więcej, niż przed chwilą, więc szukamy informacji w sieci.
Jako pierwsze musimy uświadomić sobie, że nie możemy zastosować oleju na powierzchniach, które były wcześniej lakierowane, malowane woskami, malowane lakierobejcami, malowane farbami i woskowane. W tych przypadkach olej nie ma jak wniknąć w głąb drewna, a nasza praca nie ma sensu.
Oleje stosujemy na powierzchniach z drewna litego, sklejki lub drewna pokrytego fornirem.
Postępowanie przy olejowaniu drewna jest proste, ale warto trzymać się kilku wskazówek.
Przygotowanie powierzchni
Jest to niewątpliwie najistotniejszy etap pracy przy każdej metodzie wykończania drewna. Nasze powierzchnie musimy dobrze oczyścić ze wszystkich starych powłok poprzez skrobanie, szlifowanie lub zdejmowanie warstw wykończeniowych opalarką i szpachelką.
Po zdjęciu starego lakieru, czy farby, musimy wypełnić ewentualne ubytki i wyszlifować drewno papierem drobnej gradacji (np. 320) do uzyskania gładkości. To pozwoli nam uniknąć ryzyka wbicia sobie drzazgi podczas użytkowania przedmiotu.
Powierzchnie po szlifowaniu należy odpylić na przykład z pomocą lekko wilgotnej ścierki lub ręcznika papierowego. Staramy się nie używać środków chemicznych. Proces szlifowania do gładkości i odpylania powtarzamy co najmniej 2 razy.
Jeżeli nasze meble nie były pokryte żadną starą powłoką, wystarczy je porządnie umyć i zostawić do wyschnięcia.
Nakładanie pierwszej warstwy
Gdy poradziliśmy sobie z przygotowaniem powierzchni i zrobiliśmy to rzetelnie, możemy przystąpić do nakładania oleju. Po otwarciu puszki, preparat warto porządnie wymieszać gdyby na dnie powstał osad z substancji pomocniczych lub pigmentów.
Olej do impregnacji drewna możemy nakładać pędzlem, bawełnianą szmatką lub gąbką, nie żałując przy tym jego ilości, bo i tak spora część zostanie wchłonięta przez drewno. Starajmy się jednak, by nakładanie przez nas środka było równomierne, bo taką uzyskamy wtedy odporność powierzchni na niekorzystne czynniki.
Po kilkunastu minutach nadmiar oleju, który nie został wchłonięty, zbieramy z pomocą bawełnianej ściereczki. Tak zaimpregnowany przedmiot pozostawiamy do wyschnięcia na około 6 godzin.
Nakładanie kolejnych warstw
Jeżeli po wyschnięciu pierwszej warstwy, odczuwamy, że powierzchnia drewna zrobiła się szorstka i przypomina tą, przed dokładnym szlifowaniem, oznacza to, że czynność tę trzeba będzie powtórzyć. Używamy do tego celu papieru wysokiej gradacji (np. 400 lub więcej) i delikatnie matujemy powierzchnię, następnie ją odpylając.
Następnie możemy przystąpić do kładzenia kolejnych warstw oleju. Postępujemy przy tym analogicznie, jak opisaliśmy w punkcie 2.
Pozostawienie do wyschnięcia
Po położeniu zazwyczaj 2 lub 3 warstw, musimy dać powierzchni wyschnąć i odparować. Kilka dni cierpliwości wystarczy, by cieszyć się pięknie wykończonym drewnem.
Zastosowanie olejów do impregnacji
Oleje do impregnacji drewna są doskonałą alternatywą dla tych, którzy chcą cieszyć się naturalnością i pięknem tego wspaniałego materiału przez długi czas, nie zakrywając go żadnymi dodatkowymi warstwami innych preparatów.
Oleje możemy stosować zarówno na zewnątrz budynków m.in. na deskach tarasowych, meblach ogrodowych, huśtawkach dla dzieci, jak i w środku na boazeriach, drewnianych poręczach, stylowych meblach, czy dziecięcych zabawkach. W przypadku tych ostatnich warto upewnić się, że preparat jest bezpieczny dla dzieci.
Plusy i minusy olejowania
Jak każda metoda, olejowanie drewna ma swoje mocne i słabe strony. Do niewątpliwych zalet należą m.in.:
- łatwość samodzielnej aplikacji,
- nieduży koszt,
- naturalność wykończenia powierzchni,
- wzmocnienie struktury drewna,
- ochrona drewna przed wilgocią, grzybami i pleśnią,
- możliwość stosowania w środku i na zewnątrz.
Trzeba jednak pamiętać o kilku wadach:
- konieczność częstszego powtarzania zabiegów,
- brak odporności drewna na uszkodzenia mechaniczne,
- mniejsza odporność na zabrudzenia np. spożywcze.
Jak pielęgnować olejowane powierzchnie?
Wszystkie przedmioty, których używamy, potrzebują mniej lub bardziej zaawansowanej pielęgnacji, by mogły być użytkowane bez problemów przez długi czas. W przypadku olejowanego drewna sprawa jest prosta. Wystarczy nam delikatna wilgotna szmatka i regularne przecieranie powierzchni, by utrzymać ją w czystości. Niezalecane jest używanie środków chemicznych lub szorstkich materiałów z uwagi na możliwość odbarwień i zarysowania drewna.
